Sigmagazine

Scroll down

Ruimte voor water, ruimte voor morgen

De voorbije jaren maakten nog maar eens duidelijk hoe belangrijk een doordacht waterbeheer is voor Vlaanderen. 2024 was bijzonder nat – met een van de regenrijkste lentes ooit gemeten – en ook in het voorjaar van 2025 bleven intense neerslag en wateroverlast niet uit. Dat onderstreept het blijvende belang van het Sigmaplan: een toekomstgerichte aanpak die veiligheid, economie, natuur en beleving met elkaar verzoent.

Het Sigmaplan beschermt het Scheldebekken tegen overstromingen en zorgt ervoor dat de economische motoren langs de rivier kunnen blijven draaien. Zo blijven cruciale activiteiten zoals die van de haven van Antwerpen, landbouwbedrijven en andere ondernemingen veiliggesteld. De Schelde is immers een van de drukst bevaren rivieren van Europa en speelt een essentiële rol in de internationale scheepvaart en onze Vlaamse economie. Dankzij het Sigmaplan krijgen economische functies, natuurontwikkeling en recreatie de ruimte om zich duurzaam naast elkaar te ontwikkelen.

Ook dit jaar zetten we opnieuw grote stappen vooruit. In Antwerpen zijn de stabilisatiewerken aan de historische kaaimuur in Centrum-Zuid afgerond. De kaaimuur is nu over een aaneengesloten traject van drie kilometer, van de Kennedytunnel tot het Loodswezen, versterkt. Zo blijft Antwerpen ook in de toekomst beschermd tegen stormtij vanuit de Schelde en blijft de economische doorvoer verzekerd.

In Willebroek kreeg Bovenzanden een nieuwe rol: van klassiek overstromingsgebied naar een gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij. Via een slimme in- en uitwateringssluis stroomt er nu tweemaal per dag een beperkte hoeveelheid Rupelwater binnen, waardoor er zeldzame getijdennatuur ontstaat. Tegelijk blijft Bovenzanden bij stormtij een buffer voor de rivier en ondersteunt het de leefkwaliteit en economische veerkracht van de regio. Een ecologische én technische mijlpaal, waarbij ook recreatie nieuwe kansen krijgt in een dynamisch landschap.

Zo realiseren we langs de hele Schelde projecten waar veiligheid, economie, natuur en leefbaarheid elkaar versterken. In dit digitaal jaarverslag blikken we terug op de realisaties van het voorbije jaar. Daarnaast laten we experts aan het woord over onder meer de ecologische effecten van hermeandering, archeologisch onderzoek en de creatieve verbindingen tussen het Sigmaplan en het Nationaal Park Scheldevallei.

Kortom: je krijgt een unieke inkijk in hoe we vandaag bouwen aan het landschap van morgen. Met ruimte voor water, sterke dijken en aantrekkelijk ingerichte valleien maken we Vlaanderen veiliger, welvarender en meer toekomstbestendig.

Veel leesplezier!

Annick De Ridder

Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Havens en Sport

Jo Brouns

Vlaams minister van Omgeving en Landbouw

Play video

Interview

Wim Dauwe

Afdelingshoofd Regio Centraal, De Vlaamse Waterweg nv

Wim Dauwe blikt terug én vooruit op het Sigmaplan: “Elke schakel versterkt de bescherming van Vlaanderen”

Lees interview
Lieven Nachtergale

Interview

Lieven Nachtergale

Coördinator Scheldeprogramma, Agentschap voor Natuur en Bos

Lieven Nachtergale gaat dieper in op het natuurherstel via het Sigmaplan: “We brengen de rivier opnieuw tot leven”

Lees interview

Het Sigmaplan

Sigmaplan werkt aan een klimaatbewust Vlaanderen

Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen van de Schelde en haar zijrivieren. En tegelijk de waardevolle Scheldenatuur een boost geven. Dat is het doel van het Sigmaplan, dat uitgevoerd wordt door De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap voor Natuur en Bos.

Kaart
vergroten
Sigmaplan overzichtskaart

Veiligheid

Concreet staat het Sigmaplan voor hogere en bredere dijken, een keten van overstromingsgebieden langs de getijdenrivieren en lokale ontpolderingen. Zo kunnen we Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen bij stormtij, wanneer springtij in het Zeescheldebekken samenvalt met een (noord)westerstorm op de Noordzee.

In- en uitwateringssluis Ham, 2025, ©Vilda

Natuur

Door de Schelde en haar zijrivieren meer ruimte te geven, herstellen we hun ecosysteem. Dat geeft de natuur een stevige boost. Onder invloed van eb en vloed ontstaat er waardevolle getijdennatuur met tal van planten en dieren. Gebieden die niet onder invloed van het getij staan, richten we in als wetlands. Die nemen het teveel aan water op om later, in periodes van droogte, weer af te geven.

Demermeander Rotselaar, 2025, ©Marc Dauwe

Recreatie

De unieke natuur langs de Schelde en haar zijrivieren creëert heel wat kansen voor zachte recreatie. Zo maakt het Sigmaplan rivieren en hun natuurlijke omgeving nog aantrekkelijker voor fietsers, wandelaars en andere recreanten.

De 7 wonderen, © Grenspark Groot Saeftinghe - KodakFem

Economie

De Schelde is als vaarweg een levensader van de Vlaamse economie. Het Sigmaplan heeft oog voor die economische functie, maar ook voor de leefbaarheid van landbouwbedrijven en andere ondernemingen langs de oevers.

©TOV

Blue Deal & LIFE Sparc

Sigmaplan & Blue Deal: natte natuur als bondgenoot

Droogte en wateroverlast zijn de zijden van eenzelfde munt. Om Vlaanderen beter te beschermen tegen de gevolgen van de klimaatverandering, lanceerde de Vlaamse Regering de Blue Deal. Met dit ambitieus plan gaat ze de strijd aan tegen waterschaarste en droogte.

Het herstel van natte natuur is een essentieel onderdeel van dat plan. Deze natuurgebieden wapenen ons niet alleen tegen droogte, maar vormen ook een natuurlijke buffer tegen hevige en langdurige regenval. Daarom maken we met het Sigmaplan werk van dit soort natuur. In een aantal Sigmaprojecten doen we dat door gebieden in te richten als wetlands of door het aanwezige moeras verder te ontwikkelen.

Kaart
vergroten
Blue Deal map

Acht jaar LIFE Sparc: acht gebieden klaar voor het klimaat

LIFE Sparc is afgerond!

Acht jaar lang versnelden we samen met Europese en Vlaamse partners de ontwikkeling van acht Sigmaplangebieden tot krachtige klimaatbuffers. Het resultaat: 428 hectare nieuwe zoetwater-getijdennatuur, met een focus op ruimte voor de rivier, natuurontwikkeling, kennisdeling en draagvlak.

8 klimaatbuffers in vogelvlucht

Met 2,3 miljoen euro aan fondsen van de Europese Unie ondersteunde LIFE Sparc (Space for Adapting the River Scheldt to Climate Change) van 2017 tot 2025 het Sigmaplan. Concreet kregen drie gecontroleerde overstromingsgebieden met gereduceerd getij (GGG) en vijf ontpolderingen een forse duw in de rug. Volgens berekeningen kunnen de acht LIFE Sparc-gebieden bij een duizendjarige storm het hoogwaterpeil in Dendermonde met ca. 35 cm verlagen. Daarmee dragen ze rechtstreeks bij aan de klimaatbestendigheid van de Scheldevallei.

  • Groot Broek (ontpoldering – Waasmunster – 58 ha – 2025)
    Durmedijk verlaagd over 1,2 km, twee openingen gemaakt, aanzet tot kreek
  • Vlassenbroek (GGG – Dendermonde – 91ha – 2026)
    Deel ringdijk en een noordelijke in- en uitwateringssluis bouwen, aanzet tot kreek
  • Uiterdijk (ontpoldering – Dendermonde – 11 ha – 2026)
    Oude Scheldedijk verlagen tot op maaiveldniveau
  • Klein Broek (ontpoldering – Temse – 38 ha – 2026)
    Durmedijk verlagen over 1 km, twee openingen maken
  • Groot Schoor Hamme (ontpoldering – Hamme – 26 ha – 2021)
    Oude Scheldedijk verlaagd over 1,5 km, aanzet tot kreken
  • De Bunt (GGG – Hamme – 99 ha – 2025)
    In- en uitwateringssluis gebouwd, aanzet tot kreek
  • Wal-Zwijn (GGG – Hamme – 148 ha – 2025)
    Twee in- en uitwateringssluizen gebouwd
  • Groot Schoor Hingene (ontpoldering – Bornem – 23 ha – 2026)
    Ringdijk, opening van 100 m in Scheldedijk, aanzet tot kreek

Kennis en beleving tot ver buiten de vallei

De authentieke getijdennatuur biedt ondertussen een thuis aan steeds meer soorten. Zeldzame vogels zoals de lepelaar, blauwborst en bruine kiekendief, de purperreiger en de kwak bouwden er hun nest. Ook verschillende vissoorten, vleermuizen en zelfs de otter genoten al van de resultaten.

Met klimaatwandelingen, belevingspaden in Klein Broek, Groot Schoor en Vlassenbroek, het STROOM-festival, gidsenopleidingen en 35 ambassadeurs brachten we het verhaal naar inwoners en bezoekers. Het project inspireerde collega’s uit Nederland, Denemarken, Duitsland en daarbuiten.

Heel wat initiatieven uit LIFE Sparc krijgen een vervolg onder de vleugels van het nieuwe Nationaal Park Scheldevallei. Zo blijven we bouwen aan een veerkrachtige en klimaatbestendige Scheldevallei.

Ontdek alle resultaten en verhalen in het Layman’s Report.

Kaart
vergroten
Sparc kaart