De Polders van Kruibeke zijn intussen een vaste waarde geworden voor wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers. Maar wist je dat er achter de inrichting van dit unieke overstromingsgebied een doordacht onthaalplan zit? Designer stefan schöning van stefan.schöning.studio werkte samen met Antea Group een herkenbare huisstijl en onthaalvisie uit, die intussen ook in andere Sigmaplan-gebieden te beleven is. Foto © Charlie De Keersmaecker
“We zijn gestart rond 2010, met een vraag van De Vlaamse Waterweg nv om een onthaalplan uit te werken voor het Sigmaplan. Dat plan was nodig om bezoekers op een natuurvriendelijke én aangename manier te ontvangen in deze nieuwe overstromingsgebieden. We kozen bewust voor een bottom-up aanpak en startten met één locatie: de Polders van Kruibeke. Niet toevallig ook het eerste gecontroleerd overstromingsgebied van Vlaanderen.”
“Het gebied is uniek. Het is 650 hectare groot en combineert waterveiligheid met nieuwe riviernatuur. Omdat je als overheid letterlijk een stuk grond ‘afneemt’, vonden we het belangrijk om ook iets terug te geven aan de mensen. Daarom keken we niet alleen naar waterveiligheid en ecologie, maar ook naar beleving: waar kan je het gebied betreden? Welke wandelroutes zijn er? Hoe vertel je het verhaal van dit landschap?”
“We ontwikkelden een soort toolbox: een catalogus van onthaalobjecten, zoals trappen, leuningen, zitplekken, infoborden, picknickbanken of uitkijkpunten. Die zijn ontworpen in een herkenbare huisstijl, maar telkens aangepast aan het karakter van het gebied. Zo krijgt elke plek zijn eigen invulling, maar blijft het geheel coherent. Denk bijvoorbeeld aan de robuuste betonnen trappen op de ringdijk in Kruibeke."
“Omdat het gaat om een gecontroleerd overstromingsgebied moet alles robuust zijn, bestand tegen weer en water. Tegelijk mag het materiaal niet opvallen maar moet het deel uitmaken van het landschap. Beton is daarvoor ideaal: het leeft mee met de natuur, verweert mooi en doorstaat de tand des tijds. We kozen voor betontegels met voldoende afstand tussenin, zodat gras ertussen kan groeien. Ook traptreden en andere elementen laten ruimte voor de natuur. In Kruibeke zie je dat al tien jaar mooi evolueren. Daarnaast gebruiken we ook hout voor warme afwerkingen en staal op een subtiele manier.”
“Het hele Sigmaplan is eigenlijk één grote tijdcapsule. Het toont hoe we ons landschap aanpassen voor de toekomst. Maar binnen dat grote verhaal zitten ook kleinere verhalen: lokale geschiedenis, natuur, de kracht van het getij, resten uit de oorlog of archeologische vondsten. Elk element in het onthaalplan verwijst naar zo’n stukje verleden, heden of toekomst. We brengen die verhalen tot leven via infoborden, kunstwerken of eenvoudige zitplekken waar je het landschap op je kan laten inwerken.”
“Een heel belangrijke! Kunst verbindt mensen met het landschap op een andere manier. In Kruibeke vind je bijvoorbeeld de Cosmogolem van Koen Vanmechelen of de arcade van Gijs Van Vaerenbergh. Zulke objecten zorgen voor verwondering, maar ze zijn tegelijk ook functioneel en geïntegreerd in het ontwerp. We laten ook ruimte voor spontane interactie: van jeugdverenigingen op tocht tot vissers of fietsers die gewoon passeren en even pauzeren.”
“Voor mij is het mooiste dat het plan niet top-down is opgelegd, maar van onderuit gegroeid is. We zijn gestart vanuit het landschap zelf, en met de input van bewoners, jeugdverenigingen en senioren, lokale besturen… Zoiets groeit langzaam, maar het blijft evolueren. Het gaat uiteindelijk niet om objecten, maar om hoe mensen zich verbonden voelen met een plek. En als dat lukt, heb je iets waardevols neergezet. Elk gebied is ook anders, dus je kan niet zomaar kopiëren en plakken. De toolbox laat genoeg vrijheid om creatief te zijn binnen duidelijke richtlijnen. Dat maakt het ook zo boeiend als ontwerper.”
“Dat ze even stilvallen. Dat ze voelen hoe sterk het landschap is veranderd – en waarom. Dat ze ontdekken hoe rijk de natuur is, hoe het verleden doorschemert in het heden, en hoe we werken aan de toekomst. Als we dat kunnen meegeven met een trap, een bank of een bord, dan is het onthaalplan geslaagd. De nieuwe huisstijl van het Nationaal Park Scheldevallei helpt daarbij. Die bouwt verder op de Sigmaplan-huisstijl en wordt nu overal in de vallei zichtbaar.”
