Wandelen op vlonderpaden door natte beemden. Een meerdaagse fietstocht langs rivieren. Bevers spotten. Of de sfeer van weleer opsnuiven in gerestaureerde kastelen. Het kan allemaal langs de Schelde en haar zijrivieren. Naast waterveiligheid en natuurontwikkeling is recreatie dan ook een vaste pijler binnen het Sigmaplan. Als projectcoördinator bij Regionaal Landschap Schelde-Durme schetst Tom Wezenbeek de visie om mensen dichtbij de natuur te brengen.
Waar recreatie vroeger af en toe om de hoek kwam loeren in het Sigmaplan, staat vrijetijdsbesteding vandaag meer op het voorplan. “Dat is goed en tegelijk ook logisch, want steeds meer Sigmagebieden zijn intussen gerealiseerd”, vertelt Tom Wezenbeek. “Denk aan de Polders van Kruibeke, waar ruim 600 hectare polders zijn omgetoverd tot een uniek natuurgebied, het grootste gecontroleerde overstromingsgebied van Vlaanderen. Of de Kalkense Meersen, waar de getijdennatuur voor meer waterveiligheid en biodiversiteit zorgt.”
Tom Wezenbeek: “Absoluut, en de recreatie een boost gegeven. Mensen willen volop genieten van de Scheldevallei, door er te fietsen, te wandelen of de unieke riviernatuur te beleven. Tijdens de coronaperiode werd maar al te duidelijk hoe natuur rust kan brengen. Daarom is het belangrijk dat we goed het evenwicht bewaren: met mate van deze Sigma-gebieden genieten, zodat we de natuur in stand kunnen houden. De Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap Natuur en Bos hebben een visie ontwikkeld – niet alleen vanuit het standpunt van waterveiligheid en natuurontwikkeling maar dus ook op het vlak van beleving. Dat is volgens mij de kracht van het Sigmaplan, van bij de start de vraag stellen hoe we een gebied gaan inrichten. Intussen zijn er voor heel wat verschillende gebieden al visies uitgewerkt: de Polders van Kruibeke, Kalkense Meersen Donkmeer, de Durmevallei, de Rupelstreek…”
“Mensen willen volop genieten van de Scheldevallei, door er te fietsen, te wandelen of de unieke riviernatuur te beleven.”
“Zo’n visie bestaat grotendeels uit vier luiken: bepaalde onthaallocaties, de verbinding ertussen met paden voor fietsers en wandelaars, de beleving ter plaatse en de draagkracht van het gebied – zeg maar wat het gebied aankan, zowel op het vlak van natuur als bijvoorbeeld drukte voor bewoners. Op basis van die vier luiken gaan alle partners dan aan de slag, in samenspraak met de toeristische en recreatieve sector. Neem nu de onthaalpunten. Dat moeten er voldoende zijn… maar ook niet te veel. Het is een kwestie van goed afwegen en inplannen, waarbij zowel grotere als kleinere locaties in de Scheldevallei in aanmerking komen. In de Polders van Kruibeke is het kasteel van Wissekerke in Bazel bijvoorbeeld een mooie onthaallocatie, van waaruit je het gebied kan ontdekken via een speels natuurbelevingspad.”
“Voor een groot deel wel. Al is een jaagpad per definitie geen fietspad, ik weet het (lacht). Dat neemt niet weg dat de dienstwegen langs de Schelde en haar zijrivieren het langste fietspad in Vlaanderen vormen, zonder verkeerslichten! Je kan er prachtig fietsen langs het water, door de natuur, met zicht op het lokale erfgoed… heel straf en uniek. Al moeten we soms op populaire jaagpaden ingrijpen om de veiligheid te bewaken. Zo hebben we in de Durmevallei met verschillende zoneringen gewerkt: bovenop de dijk is er een halfverhard pad voor wandelaars en recreatieve fietsers, aan de voet van de dijk kunnen snellere weggebruikers – wielertoeristen, speedpedelecs… – zich uitleven op een geasfalteerd pad. Ik heb het Sigmaplan de laatste jaren alvast sterk zien groeien in het creëren van mooiere én veiligere paden. Ook de toeristische dienst werkt met de uitvoerders samen om de knooppunten optimaal te enten. Wist je dat de knooppunten in Temse, Klein-Brabant en langs de Rupel al bij de populairste in Vlaanderen horen? Via slim uitgekiende routes willen we zowel fietsers als wandelaars langs de rijke fauna en flora van de Sigmagebieden loodsen. Op maat van iedereen: van een korte lus waarna je op een terras iets kan drinken tot meerdaagse fietstochten om de bredere streek te verkennen. Sinds een tweetal jaar liggen er ook icoonroutes of langeafstandsroutes voor fietsers langs de Schelde. De toeristische overheden werken verder met B&B’s samen om de beleving helemaal open te trekken, supertof.”
“Reken er maar op, unieke riviernatuur creëert unieke belevingen. Bovendien zitten we met de Scheldevallei in het centrum van Vlaanderen. In andere natuurgebieden moeten ze vaak ‘toegangspoorten’ zoeken, maar wij hebben tal van mooie steden die strategisch liggen: Antwerpen, Gent, Dendermonde, Lokeren… Heel wat Schelde-dorpen richten zich vandaag weer trots naar het water – Sint-Amands is daar een mooi voorbeeld van. Terwijl die dorpen – vijftig jaar geleden stonk de Schelde en was ze sterk vervuild – lang met de rug naar de Schelde hebben geleefd. Een mooie evolutie, waarbij je als bezoeker de kans krijgt om kennis te maken met heel authentieke plekken langs het water, plaatsen met een ziel.”
“Heel wat Schelde-dorpen richten zich vandaag weer trots naar het water.”
“De beleving in de Scheldevallei kan gericht zijn op grote onthaalpunten, zoals de kastelenroute waarbij je terug in de tijd duikt en bijvoorbeeld in Kruibeke het verhaal van het ontstaan van België kan herbeleven. Als in kleinere maar even charmante dingen, zoals thematische wandelingen, een stukje strand aan de Schelde, kunst die opgaat in de omgeving of een adembenemend panoramapunt. We willen trouwens nog meer uitzichtpunten over de Schelde creëren en toegangspoorten uitbouwen, voor nog meer beleving van de Vlaamse riviernatuur.”
“Dan komen we uit bij het vierde luik van de recreatievisie: de draagkracht van een natuurgebied. Over de inrichting van Sigma-gebieden wordt nauwgezet nagedacht. Bijvoorbeeld wat de padenstructuur betreft, waar leggen we paden zodat mensen voldoende natuur kunnen beleven zonder overlast te creëren. In Kruibeke zijn honderden hectare polders simpelweg niet toegankelijk, zodat de natuur er haar vrije gang kan gaan. Het is altijd een kwestie van de optimale balans zoeken, tussen natuurbeleving en de natuur laten leven. Een uitdaging ook die we meenamen in de uitbouw van het Rivierpark Scheldevallei tot Nationaal Park. We zijn de enige overgebleven kandidaat met riviernatuur als natuurlijke troef. Dit najaar valt de beslissing, het zou een mooie bekroning zijn, ook voor de unieke belevingswaarde aan de Schelde.”
